به گزارش گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس،فاطمه آشوبی؛ مفهوم سلامتی اجتماعی و سایکولوژی در مجموع در حوزه خدمات و در حوزه سلامت است و جزء علومی است که مبنای ارائه خدمات به انسان و ارتقاء سلامت در انسان هستند که این جزء شاخه‌های علوم پزشکی است.
این مفهوم از کشورهای فراتوسعه‌یافته مطرح شد. یعنی کشورهایی که شاخص‌های توسعه‌یافتگی را گذرانده‌اند، یعنی از شاخص‌های تعیین‌شده شاخص‌های سلامت گذشتند و بالاتر از آن استانداردها قرار گرفتند. ولی مشاهده کردند که حال عمومی مردم با وجود اینکه شاخص‌های سلامت بالاست خوب نیست. از روی پژوهش‌ها مفهومی تحت عنوان «سلامت اجتماعی» پیدا کردند و در آن اشاره کردند که علی‌رغم عبور از این استانداردها در حوزه سلامت این آدم‌ها از سلامت اجتماعی برخوردار نیستند.
به نظر کییز مطالعه مربوط به سلامت با استفاده از مدلهای زیستی بیشتر بر وجه خصوصی از سلامت تاکید دارند، ولی افراد در درون ساختارهای اجتماعی و ارتباطات قرار دارند وکیفیت زندگی و عملکرد خوب در زندگی بیش از سلامت روانی است و تکالیف و چالشهای اجتماعی نیز تعیین کننده هستند.و به طور کلی «کییز شاپیرو» مطرح می‌کنند که سلامت اجتماعی توانایی فرد در تعامل موثر با دیگران و اجتماع است؛ با هدف و به منظور اینکه یک رابطه رضایت‌مندی فردی همراه با انجام نقش‌های اجتماعی داشته باشد. اخیرا در مسابقاتی که رسانه پخش می‌کند یا در برخی از مصاحبه‌ها می‌گویند من این کار را بر حسب مسؤولیت اجتماعی این کار را انجام دهم؛ یعنی اینکه فرد متوجه باشد که به عنوان یک عضو اجتماع دارای نقش‌های اجتماعی هست یا چه میزان به آن نقش‌ها درست عمل می‌کنید.
در آسیب‌های اجتماعی آدم‌های خیلی بزرگ و صاحب نظر این را بالاترین وزن می‌دانند که نقطه مقابل آن سلامت اجتماعی است که می‌گوید آدم‌ها را توانمند کنیم که تعامل موثری با دیگران داشته باشند که این تعامل موثر بتواند یک رابطه رضایتمند بین فردی که در آن نقش‌های اجتماعی خود را به خوبی انجام می‌دهد، وظایف اجتماعی‌اش را انجام می‌دهد. این سلامت اجتماعی است.در ابعاد سلامت و اینکه سلامت چه ابعادی دارد، به ابعاد جسمی، روانی، اجتماعی و اخیرا در دو دهه اخیر بحث معنوی هم مطرح شده است.
با توجه به اینکه خبرگزاری فارس در نظر دارد در اوایل اسفند ماه امسال کنفرانس علوم شناختی و رسانه را برگزار کند، در این زمینه به سراغ ،محمد رضا بیگدلی دکتری فیزیولوژی پزشکی از دانشگاه تربیت مدرس، دانشیار و عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی و دبیر علمی نخستین کنفرانس علوم شناختی و رسانه خبرگزاری فارس رفتیم، تا مخاطبان را با مفهوم سلامت اجتماعی و رابطه آن با علوم شناختی آشنا کنیم.
در این گفت‌وگو این مطالب را می‌خوانید:
ابعاد سلامت
اثر رسانه‌ای به روی سیستم‌های شناختی مغز انکارناپذیر است
تاثیر رسانه‌ها بر روی اجزای سلامت فردی
فرایند‌هایمغزی شناخت را تغییر میدهند
سلامت فردی، عمومی ،پیشگیری از خطر و بیماریها،ارتقاء سلامت ابعاد سلامت اجتماعی هستند
* سلامت داری 4 بعد است؛ سلامت اجتماعی یکی از بعد‌های آن
فارس: تعریف شما از مفهوم سلامت اجتماعی چیست؟
بیگدلی: با وجود اینکه در کشور ما خیلی به سلامت اجتماعی توجه نمی‌شود ولی در دنیا خیلی اهمیت دارد، از این جهت می‌گویم توجه نمی‌شود که یک بخش اعظم از سلامت اجتماعی «رسانه‌ها» هستند. رشته علوم شناختی گرایش رسانه سال ۹۵ تصویب و سال گذشته اجرا شد. از بابت دیگر اولین کنفرانس علوم شناختی و رسانه برای اولین بار برگزار می‌شود که نشان از کم‌توجهی به آن و توجه به تدریج به آن دارد. درست است خیلی دیر است اما ممکن بود خیلی دیرتر از این هم باشد. از این جهت اهمیت دارد. در دنیا مجلات، روزنامه‌ها، مقالات، سازمان‌های زیادی وجود دارند که به سلامت اجتماعی اهمیت میدهند. در سازمان جهانی بهداشت نیازهای انسانی را در ۴بعد زیستی، اجتماعی، معنوی و روانی معرفی می‌کنند. ما در کشور بیشتر به بُعد زیستی و مقدار کم و بیشی روی بُعد معنوی و مقدار خیلی کمی روی بُعد روانی و در نهایت حداقلش روی بُعد اجتماعی کار می‌کنیم. ولی در هر صورت این ۴ بُعد در یک قالب به نام سبک زندگی تعریف می‌شود.
بنابراین سبک زندگی در ۴ بُعد قابل تعریف است. از یک طرف دیگر بیماری‌های اعصاب، از سکته مغزی گرفته تا بیماری‌های اعصاب و روان هستند که بهبود و عوارض آن طولانی مدت است. خیلی کم دیده می‌شود که کودک دچار مشکلات روانی شود. این مانند یک ساختمان می‌ماند که ستون آن را باید ۹۰درجه بدون یک رقم اعشار در نظر گرفت. اگر این ستون را با رقم اعشار حتی یک صدم اعشار بزنیم این ستون بالا برود اگر از دور مشاهده شود ۲ متر ساختمان کج شده است. بنابراین مشکلات اعصاب و روان به همین صورت است یا فردی که دچار سکته مغزی می‌شود هر چه عضو به مغز نزدیک‌تر باشد دیرتر بهبود پیدا می‌کند. پا، دست، انگشتان دست زودتر بهبود پیدا می‌کندو در آخرین مرحله شانه و گردن بهبود پیدا می‌کند، بنابراین در طولانی مدت جواب می‌دهد و نیاز به یک تداوم و صبر خاصی دارد که این بیماریها حل شوند.
سلامت ۴ بخش دارد که یکی از اجزای آن اجتماعی است که سلامت اجتماعی خود به ۵ بخش توسعه پیدا می‌کند.یکی سلامت فردی یا بهداشت روانی فرد، دومین بخش سلامت اجتماعی، سلامت عمومی است چون عوارض روانی ممکن است که از چند بُعد حادث شود یعنی تقریبا ۴ بُعد وجود دارد که می‌تواند عوارض روانی را از بابت سلامت عمومی ایجاد کند که حاصل رابطه است. یک سری از بیماری‌هایی که زمینه اختلال در سلامت فردی را ایجاد می‌کند رابطه فرد با افراد دیگر است. یعنی یک نفر فرد را اذیت می‌کند یا وی را تحت فشار قرار می‌دهد که این باعث می‌شود در طولانی‌مدت سلامت فردی آسیب ببیند، یعنی سلامت عمومی لازمه سلامت فردی است. در یک خانواده سلامت اعضای خانواده مهم است. اگر سلامتی کامل نداشته باشند ممکن است بر روی سلامت یکی دیگر از اعضای خانواده که دارای سلامت فردی بوده است تأثیر بگذارد. یکی دیگر در ارتباط فرد با طبیعت اتفاق می‌افتد. سیل، زلزله، بلایای طبیعی می‌تواند سلامت فردی را تحت تأثیر قرار دهد. و در بخش دیگر سلامت معنوی فرد ممکن است آسیب ببیند می‌توان به آن ایمان بگوییم. مذهب روشی است مانند حرکت کردن فرد برای رسیدن به یک شهر خاص که می‌تواند با هر وسیله‌ای به آنجا برود. بنابراین مذهب شیوه و روش است، در حالی که در این مسیر حرکت می‌کند اینکه چقدر درست حرکت می‌کند و چه اندازه به مقصد می‌رسد به ایمان فرد بستگی دارد. ایمان وجود دارد که منش است. اگر روش غلط باشد می‌تواند سلامت روانی را به خطر بیندازد.
*رسانه و عوامل اجتماعی می‌توانند روی تکثیر سلولی تاثیر بگذارند/رسانه‌ها می‌توانند روی اجزای سلامت فردی تأثیر داشته باشند
فارس: ارتباط رسانه و سلامت اجتماعی چیست؟
سلامت فردی از بابت اعصاب و روان ۵ بخش است. همه این بخش‌ها به سلول‌های مغز مرتبط است که خاطره و هیجان را تشکیل میدهند. اولین بخش تکثیر سلولی است که تکثیر سلولی در دوران جنینی اتفاق می‌افتد. بنابراین وقتی جنین تشکیل می‌شود رسانه و عوامل اجتماعی که اگر رسانه را طبیعت در نظر بگیریم می‌توانند روی تکثیر سلول تأثیر بگذارند. بخش دوم تمایز سلولی است که اگر به تعویق بیفتد یا در زمان خود اتفاق نیفتد می‌تواند عوارضی داشته باشد، مانند پیشفعالی؛ بخش سوم میلین‌سازی است که اکثر کودکانی که دچار پیشفعالی هستند از بابت میلین‌سازی مشکل دارند. یکسری سلول‌ها هستند که روی سلول‌های عصبی وجود دارد که با تشکیل این میلین‌ها غلافی به وجود می‌آید که از نورون‌ها محافظت می‌کند. در بیماری‌هایی مانند دیابت و MS میلین تخریب می‌شود و باعث می‌شود که این حس از بین برود که بیمار دیابتی متوجه زخم شدن پای خود نمی‌شود. بنابراین یک بخش دیگر از سلامت فردی میلین‌سازی است که می‌تواند بعد از تولد هم تا ۲۰ سالگی ادامه پیدا کند. تکثیر سلولی و تمایز سلولی و مهاجرت سلولی در دوران جنینی اتفاق می‌افتد. بنابراین عوامل طبیعی همچون رسانه می‌توانند روی اجزای سلامت فردی تأثیر داشته باشند.
بخش پنجم تشکیل «سیناپس» است که باعث می‌شود هیجان به وجود بیاید. سیناپس باعث می‌شود که حافظه و مهارت به وجود بیاید. اگر در جایی سیناپس‌ها زیاد باشند و در جایی کم، حالتی تحت عنوان «اوتیسم» به وجود می‌آید. بنابراین عوامل یا سیستم‌های رسانه‌ای مثل موبایل، تبلت که کودک را از محیط جدا می‌کنند باعث می‌شود که یکسری سیناپس‌ها در یک نقطه مثلا در نیمکره راست تشکیل و کمبود سیناپس در نیمکره چپ به وجود بیاید. اصطلاحا «کانکتوم» (مجموع اتصالات سیناپسی هستند که بین نورون‌ها وجود دارند) باعث می‌شود که نسبت به یک فرد طبیعی متفاوت باشد. بنابراین یکی از عوارض رسانه‌ای می‌تواند اوتیسم یا پیشفعالی باشد.
یکی از عوارض رسانه‌ای می‌تواند اوتیسم یا پیشفعالی باشد.
*فرایندهای مغزی شناخت را تغییر میدهند
فارس: رابطه علوم شناختی و سلامت اجتماعی چیست؟
۵ مرحله‌ای که در مغز اتفاق می‌افتد مبنای شناخت در مغز را تشکیل می‌دهد. بنابراین هر کدام از اینها توسط رسانه، افراد جامعه و توسط شیوه بد زندگی و سبک زندگی نامطلوب می‌تواند روی فرایندهای مغزی تأثیر بگذارند و فرایندهای مغزی نیز شناخت را تغییر میدهند.
عوارض ناشی از عوامل رسانه‌ای بر روی علوم شناختی، علوم شناختی بر روی سلامت فردی، سلامت فردی بر روی سلامت عمومی و سلامت عمومی بر روی سلامت اجتماعی به این فرایند کلی عصب تحولی می‌گویند. بنابراین مهمترین عوارض رسانه روی مغز بین سنین ۱۸-۱۰ سال خلاصه می‌شود و قشر آسیب‌پذیر در برابر رسانه هستند. در مقابل اگر کنترل شود بهترین زمان برای اثر رسانه روی دستگاه عصبی است.
مهمترین عوارض رسانه روی مغز بین سنین ۱۸-۱۰ سال خلاصه می‌شود و قشر آسیب‌پذیر در برابر رسانه هستند. در مقابل اگر کنترل شود بهترین زمان برای اثر رسانه روی دستگاه عصبی است.
رسانه پیام ،انتقال پیام ، اطلاعات و کلمه و سخن است. وقتی رسانه زیاد می‌شود می‌توانیم با افراد صحبت کنی وم مطالب را ارسال کنیم. بنابراین همین سخن و رسانه می‌تواند یک تیغ در دست یک فرد برای جراحی باشد و یا یک تیغ در دست یک فرد برای آسیب زدن به بقیه مردم بلاشد.
عالمی را یک سخن ویران کند، روبهان مرده را شیران کند. رسانه هم می‌تواند آثار مفیدی داشته باشد، هم می‌تواند آثار مخربی داشته باشد.
*سلامت فردی، عمومی ،پیشگیری از خطر و بیماریها،ارتقاء سلامت ابعاد سلامت اجتماعی هستند
فارس:ابعاد سلامت اجتماعی را نام ببرید و تشریح کنید؟
بُعد اول سلامت اجتماعی سلامت فردی و بُعد دوم سلامت عمومی است. سلامت فرد تک تک افراد جامعه را در نظر می‌گیرد و سلامت عمومی کل جامعه را در نظر می‌گیرد و این می‌تواند روی رفتار تأثیر بگذارد. از قدیم گفته‌اند که افراد یک جامعه به پیشوایانشان شبیه‌تر هستند تا پدر و مادرهایشان. اثر سلامت عمومی و در جامعه انکارناپذیر است و اثر رسانه‌ای بر روی سیستم‌های شناختی مغز غیر قابل انکار است.
بُعد سوم سلامت اجتماعی پیشگیری از خطر و بیماریها است؛ اوتیسم یک بیماری رسانه‌ای است. می‌تواند عوامل دیگری هم داشته باشد. قبلا عموما کسی که مادر خود را از دست می‌داد دچار اوتیسم می‌شد. الان عموما کسی که به مهد کودک می‌رود دچار اوتیسم می‌شود، اوتیسم را قبلا یک بیماری می‌دانستند اما الان می‌گویند اوتیسم یک حالت است. اوتیسم یعنی در خود فرو رفتگی، فرد نمی‌خواهد ارتباط اجتماعی داشته باشد. تمرکز فرد روی موضوع مشخصی که حتی خودش هم تمایلی به آن ندارد. یعنی مطلبی روی ذهن او افتاده و هر قدر می‌خواهد آن را پاک کند نمی‌شود.
افراد مبتلا به اوتیسم حرکات تکراری زیادی دارند، مثلا کوبیدن پا به میز و تکرار آن، پس از تذکر دادن یا مثلا تذکر به فرد اوتیسمی در مورد آزار نرساندن به پرندگان وی را بیشتر نسبت به این موضوع ترغیب می‌کند.نمی‌تواند عقاید یا اجزای منتسب به خود را تغییر دهد. در وضعیت کلان این بیماری یک وضعیت غیرقابل تحمل را برای خانواده ایجاد می‌کند که حاصل دستگاه‌های دیجیتال رسانه‌ای است. بنابراین در سلامت اجتماعی پیشگیری از اینها می‌تواند یکی از موضوعات اساسی در زمینه رسانه و علوم شناختی باشد.
بُعد سوم سلامت اجتماعی پیشگیری از خطر و بیماریها است؛ اوتیسم یک بیماری رسانه‌ای و حاصل دستگاه‌های دیجیتال رسانه‌ای است
بٌعد چهارم سلامت اجتماعی ارتقاء سلامت است. بین ۱۸-۱۰ سال بهترین زمان برای ایجاد تغییر رفتاری، اعتقادی ،منش،ایمان و مذهب فرد به شکل مناسب است تا نیازهای معنوی که سازمان بهداشت جهانی تبیین کرده اتفاق بیفتد. پیشگیری از خطر و بیماری‌های ناشی از رسانه و ارتقاء سلامت هر دو در یک قالب به اسم سبک زندگی سالم تعریف می‌شود.
عوامل طبیعی از جمله رسانه بتوانند کم‌ترین اثر مخرب بر روی پنج مرحله عصب تحولی که در دوران رشد اتفاق می‌افتد را داشته باشند. با این شرایط می‌توانیم یک شرایط مطلوب از بابت بهداشت روان در جامعه ایجاد کنیم و سلامت اجتماعی را تضمین کنیم.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
